Uzman Uyarısı: Sıcak Günlerde Nöroloji Hastaları Su Tüketimini Artırmalı
Acıbadem Kent Hastanesi Nöroloji Uzmanı Uz. Dr. Nigar Ahmadova, hava sıcaklıklarının mevsim normallerinin üzerine çıktığı günlerde demans, parkinson, epilepsi, inme ve multiple skleroz (MS) gibi nörolojik hastalıkları bulunan kişilerin su tüketimini artırmaları gerektiğini açıkladı. Hastaların yaz aylarında acil servislere sıkça “bilinç değişikliği, baş dönmesi, halsizlik ve bitkinlik” yakınmalarıyla başvurduğunu söyleyen Uz. Dr. Ahmadova, bu tabloların çoğunda yoğun terleme ve yetersiz sıvı alımına bağlı dehidrasyonun görüldüğünü vurguladı.
Dehidrasyon Nedir ve Neden Tehlikelidir?
Vücuttaki Sıvı Dengesi Nasıl Bozulur?
Dehidrasyon; terleme, kusma, ishal veya yetersiz sıvı alımı sonucu vücudun kaybettiği suyu yerine koyamaması durumudur. Nörolojik hastalarda:
Elektrolit dengesizliği beyin fonksiyonlarını bozar.
Hipotansiyon (tansiyon düşüklüğü) beyin kanlanmasını azaltır.
İlaç metabolizması yavaşlar, yan etki riski artar.
Sıcak Havada Risk Artar
Türkiye Meteoroloji Genel Müdürlüğü verilerine göre, temmuz‑ağustos aylarında Ege Bölgesi’ndeki ortalama gündüz sıcaklığı 35 °C’nin üzerine çıkıyor. Terleme ile saatte 0,8–1,2 litre sıvı kaybı olabiliyor. Yaşlı ve kronik hastalarda susuzluk hissi azaldığından risk daha da yükseliyor.
Yaşlı ve Kronik Nörolojik Hastalarda Sık Görülen Bulgular
| Klinik Bulgular | Muhtemel Mekanizma |
|---|---|
| Bilinç bulanıklığı / uykuya meyil | Beyin perfüzyonunda azalma |
| Baş dönmesi, halsizlik | Düşük kan basıncı, elektrolit kaybı |
| Kas krampları | Sodyum/potasyum dengesizliği |
| İlacını atlama | Uyku hâli, unutkanlık |
Uz. Dr. Ahmadova, “İleri yaştaki nöroloji hastaları çoğu zaman yalnızca ilaçlarını alırken bir bardak su içiyor. Bu, günlük ihtiyacın çok altında” diyerek yakınlarının takibinin önemine dikkat çekti.
Sıcakların Nörolojik Hastalıklar Üzerindeki Ek Etkileri
Demans ve Parkinson
Termoregülasyon bozulur, vücut ısısı hızlı yükselir.
Sıvı kaybı ortostatik hipotansiyonu şiddetlendirir, düşme riski artar.
Epilepsi
Elektrolit kaybı beyin elektriğini etkileyerek nöbet eşiğini düşürür.
Güneş çarpması yüksek ateşle nöbetleri tetikleyebilir.
Multiple Skleroz (MS)
Sıcaklık artışı Uhthoff fenomeni olarak bilinen geçici belirti kötüleşmesine yol açar.
Yorgunluk, görme bulanıklığı ve denge bozukluğu şiddetlenebilir.
Migren
Yüksek sıcaklık ve sıvı eksikliği migren atak sıklığını artırır.
Dehidrasyon, beyindeki damar genişleme‑daralma dengesini bozar.
Günlük Sıvı İhtiyacı Nasıl Karşılanmalı?
| Yaş Grubu / Durum | Önerilen Minimum Günlük Su Miktarı* |
|---|---|
| Sağlıklı yetişkin | 2–2,5 L |
| Yaşlı (65+), kronik hasta | 1,5–2 L |
| Ağır terleme / açık havada çalışma | +0,5–1 L ek |
* Çay, kahve, şekerli içecekler su yerine geçmez; idrar söktürücü etki yaratabilir.
Pratik öneriler
Her öğünde en az bir bardak su içme alışkanlığı oluşturun.
Şeffaf su şişesi kullanarak gün içinde tüketilen miktarı takip edin.
Terleme sonrası tuz, potasyum, magnezyum içeren ayran veya maden suyu tercih edin.
Meyve‑sebze tüketimini artırarak %90’dan fazla su içeren karpuz, salatalık gibi gıdalara yer verin.
Sıcağa Karşı Korunma Stratejileri
Zaman Yönetimi
Uz. Dr. Ahmadova, “12.00–18.00 saatleri arasında güneş altında kalmayın” diyerek özellikle MS hastaları ve genç epilepsi hastalarına gölgede kalma uyarısı yaptı.
Giyim ve Çevre Koşulları
Açık renk, pamuklu kıyafet tercih edin.
Kapalı alanları sık havalandırın, vantilatör yerine klima kullanıyorsanız 24–25 °C ayarı yeterlidir.
Dışarı çıkarken geniş kenarlı şapka ve UV filtreli gözlük kullanın.
İlaç Yönetimi
İlaç saatlerini aksatmamak için hatırlatıcı kurun.
Susuzluk nedeniyle idrar söktürücü, antihipertansif, epilepsi ilaçlarının dozu değiştirilecekse hekime danışın.
Soğuk zincir gerektiren ilaçlar (ör. bazı MS biyolojik ajanları) seyahat çantasında buz aküsüyle taşınmalı.
Acil Durum Belirtileri ve Başvuru Kriterleri
Devamlı bilinç bulanıklığı veya çevreyle iletişim kuramama
38,5 °C üzerinde yüksek ateş
Şiddetli ve geçmeyen baş dönmesi
Konuşma bozukluğu, güçsüzlük (inme belirtisi)
Sık nöbet geçirme veya uzun süren migren atağı
Bu bulgular görüldüğünde 112 Acil aranmalı; en yakın sağlık kuruluşuna başvurulmalıdır.
Hastane Başvurularında Görülen Artış
Sağlık Bakanlığı İzmir İl Sağlık Müdürlüğü 2024 yaz verilerine göre:
Temmuz‑Ağustos döneminde nöroloji acil başvuruları bir önceki yıla göre %18 artış gösterdi.
Bu başvuruların %42’si demans ve parkinsonlu hastalarda “bilinç değişikliği‑dehidrasyon” tanısıyla değerlendirildi.
MS ve epilepsi kaynaklı atak‑nöbet başvurularında %15 artış saptandı.
Yakınlar ve Bakıcılar İçin Kontrol Listesi
Günlük su tüketimini liste veya telefon uygulaması ile not edin.
Özellikle yutma güçlüğü olan hastalarda pipet veya ağızdan suluk kullanın.
Hava çok sıcaksa hastayı serin odaya alın, ayakları yükseltin.
Ter ölçümü için giysileri sık değiştirin; ter miktarı arttıkça sıvı takviyesini eşit oranda yükseltin.
Şüpheli belirti ortaya çıkarsa gecikmeden sağlık kuruluşuna başvurun.
Aşırı sıcaklar, kronik nörolojik hastalıkları olan bireyler için ek risk faktörü oluşturuyor. Uz. Dr. Nigar Ahmadova’nın uyarıları, düzenli su tüketimi, doğru saatlerde dışarı çıkmama ve ilaçların aksatılmaması prensiplerinin hayati önemini öne çıkarıyor. Özellikle yaşlı ve bakım desteğine ihtiyaç duyan hastalarda yakınların aktif rol üstlenmesi komplikasyonları önemli ölçüde az
