Kira sözleşmesi, kiracı ve mal sahibi arasındaki ilişkileri düzenleyen önemli bir belgedir. Bu sözleşme ile kiracı, mülkü belirli bir süre boyunca kullanma hakkı elde ederken, mal sahibi de mülkün kullanımından belirli bir gelir elde eder. Ancak, kiracının da çeşitli hakları vardır ve bu hakların bilinmesi, her iki tarafın da hukuki güvenliğini sağlaması açısından önemlidir. Peki, kira sözleşmesinde kiracının hakları nelerdir? İşte en temel kiracı hakları:
1. Kiralanan Malın Teslimi ve Kullanım Hakkı
Kiracının en temel hakkı, kiralanan malı sözleşmeye uygun şekilde kullanmaktır. Mal sahibi, kiracının sözleşmeye uygun olarak malı kullanabilmesi için gerekli koşulları sağlamalıdır. Kiracı, kiralanan taşınmazı yalnızca sözleşmede belirtilen amaç doğrultusunda kullanma hakkına sahiptir.
Kiralanan malın kullanılabilir olması: Mal sahibi, kiralanan malın kullanılabilir durumda olmasını sağlamalıdır. Kiracı, bu malı herhangi bir engellemeyle karşılaşmadan kullanabilmelidir.
2. Kira Bedelinin Belirlenmesi ve Ödenmesi
Kiracı, kira bedelini sözleşmeye uygun şekilde ödemekle yükümlüdür. Ancak, kiracının da bazı hakları vardır:
Kira Bedelinin Artışı: Kira bedelinin artışı, yalnızca yasal sınırlar içinde olmalıdır. Türk Borçlar Kanunu'na göre, kira bedeli her yıl, tüketici fiyat endeksine (TÜFE) göre arttırılabilir, ancak sözleşme taraflar arasında başka bir anlaşma yapmadığı sürece artış oranı bu endeksle sınırlıdır.
Ödeme Süresi: Kiracının, kira bedelini ödeme zamanı sözleşmeye bağlı olarak belirlenmiştir. Kiracının, ödeme gününden önce uyarılması, ödeme yapılmadığı takdirde ise önceden belirlenen süre içinde bildirim yapılması gerekmektedir.
3. Kiralanan Taşınmazın Bakımı ve Onarımı
Kiracı, kiralanan taşınmazın bakımını yapmakla yükümlüdür, ancak taşınmazın normal kullanım sırasında ortaya çıkan herhangi bir arıza veya hasar için sorumluluk mal sahibine aittir.
Küçük onarımlar ve bakım: Kiracı, küçük onarımlar veya bakımlar için sorumluluk taşıyabilir. Ancak, büyük onarımlar (örneğin, tesisat arızaları veya elektrik sistemi sorunları) mal sahibinin sorumluluğundadır.
Zarar görmüş malın onarılması: Kiracının, malı teslim aldıktan sonra yaptığı zararlar dışında, herhangi bir arıza veya sorun durumunda mal sahibi, onarımlar için gerekli adımları atmak zorundadır.
4. Kiracının İzin Alma Hakkı
Kiracı, kiralanan mal üzerinde bazı değişiklikler yapmak istiyorsa, mal sahibinin yazılı iznini almak zorundadır. Örneğin, duvar delme, boya yapma veya taşınmazda kalıcı bir değişiklik yapma gibi durumlarda, mal sahibinin izni gereklidir.
5. Sözleşmenin Feshi ve Süreli Sözleşme
Kiracı, sözleşmeye uygun şekilde davranmak kaydıyla, belirli koşullar altında kira sözleşmesini feshedebilir. Kiracının sözleşmesini feshetme hakkı şunları içerir:
Süresiz Sözleşmede Fesih Hakkı: Süresiz kira sözleşmesinde kiracı, bildirim süresine uygun şekilde sözleşmeyi sonlandırabilir. Bu süre genellikle 1 aydır, ancak sözleşmede aksi bir hüküm bulunuyorsa, o hükme göre işlem yapılır.
Sürekli Sözleşme ile İlgili Yükümlülükler: Kiracı, kiralanan yerin boşaltılması gerektiğinde, mal sahibine önceden haber vererek sözleşmesini feshedebilir.
6. Ev Sahibi Tarafından Hukuka Aykırı Çıkarma Yasağı
Kiracının en önemli haklarından biri, mal sahibinin hukuka aykırı bir şekilde kiracıyı evden çıkarması yasağıdır. Kiracı, sözleşmeye aykırı bir şekilde evden çıkarılamaz.
Kiracının Çıkarılması: Mal sahibi, kiracıyı yalnızca yasal nedenlerle, yani kira bedelini ödememesi veya kiralanan yerin sözleşmeye aykırı şekilde kullanılması gibi durumlarla çıkarabilir. Bu durumda kiracıya yazılı uyarılar yapılmalı ve gerektiğinde mahkemeye başvurulmalıdır.
7. Kira Sözleşmesinde Değişiklik Yapma Hakkı
Kiracı, sözleşmeye taraf olmadan, sözleşmede yapılacak değişikliklere onay vermek zorundadır. Kiracı, yalnızca taraflar arasında rızaya dayalı bir değişiklik talep edebilir.
8. Taşınmazın Satışı Durumunda Kiracının Korunması
Eğer kiralanan taşınmaz satılırsa, kiracının sözleşme hükümleri yine geçerli olmaya devam eder. Yeni mal sahibi, eski kiracının sözleşmesini reddedemez ve kiracı, yeni mal sahibine karşı da aynı haklara sahip olur.
Yeni mal sahibine bildirim: Eğer taşınmaz satılmışsa, kiracıya yazılı bildirim yapılmalı ve kira sözleşmesinin yeni mal sahibiyle devam ettiği belirtilmelidir.
9. Kiralık Evin İyi Kullanım Hakkı
Kiracı, kiraladığı evi sadece kendisi için kullanabilir. Kiracı, bu hakkı başkalarına devredemez veya başkalarına kiralayamaz. Ancak, mal sahibi bu konuda bir engel koymazsa, kiracı alt kiracılarla anlaşma yapabilir.
