Manisa’da Kurtuluş Savaşı: Nedir, Ne Değildir?
Manisa, Kurtuluş Savaşı yıllarında Ege’deki en önemli merkezlerden biriydi. Stratejik konumu, tarımsal zenginliği ve kültürel yapısıyla işgalciler için cazip, halk direnişi için ise kritik bir noktaydı.
İşgalle Başlayan Direniş: 26 Mayıs 1919
İzmir’in 15 Mayıs 1919’da Yunan ordusu tarafından işgal edilmesinden kısa süre sonra, 26 Mayıs 1919’da Manisa da işgal edildi. Bu işgal sırasında silahsız, hazırlıksız halk karşı koyamadı.
Ancak teslim olmadı. Kısa sürede şehirde ve çevre köylerde Kuvayı Milliye grupları kurulmaya başlandı.
Kuvayı Milliye ve Halk Direnişi
Dağlardaki çeteler, şehirdeki gönüllüler ve halk önderleri, Yunan işgaline karşı organize oldu. Demirci Mehmet Efe, Çerkez Ethem, Gördesli Makbule gibi direniş figürleri bu bölgede aktifti.
Özellikle kırsalda baskı kuran halk müfrezeleri, işgal kuvvetlerine ciddi kayıplar verdirerek Manisa’nın “boyun eğmeyen şehir” olarak anılmasını sağladı
İşgalin Acı Yüzü Baskı, Zulüm ve Sürgün
İşgal süresince Manisa’da sivillere yönelik baskılar arttı.
Zorla çalıştırmalar
Türk mahallerinde aramalar
Camilerin kapatılması
Kadınlara yönelik şiddet
Okulların denetim altına alınması
gibi olaylar şehir halkının hafızasında derin izler bıraktı.
Birçok Manisalı, dağlara veya çevre köylere kaçtı. Bazı köyler tümüyle yakıldı.
Büyük Yangın: 5–8 Eylül 1922
Türk ordusunun şehre yaklaşmasıyla birlikte, çekilen Yunan birlikleri şehri ateşe verdi.
5 Eylül 1922'de başlayan yangın 3 gün boyunca sürdü.
10.000’den fazla yapı kül oldu.
Evler, camiler, hamamlar, çarşılar, konaklar ve tarihî eserler tamamen yandı.
Şehrin %70’i yok oldu.
Binlerce Manisalı evsiz kaldı.
Yangının bıraktığı izler, fiziksel tahribattan çok ruhsal bir yıkım anlamına geliyordu. Ancak şehir halkı yıkıntılar arasından yeniden doğmayı başardı.
Kurtuluş: 8 Eylül 1922
8 Eylül sabahı Türk birlikleri Manisa’ya girdi.
İşgal sona erdi. Halk, gözyaşları ve dualarla askerleri karşıladı. Ancak bu kurtuluş neşe kadar hüzün de taşıyordu; çünkü şehir büyük ölçüde harabeye dönmüştü.
Bugün Manisa’nın dört bir yanında yer alan kurtuluş anıtları, o günü yaşayanların anısını taşır.
Kurtuluştan Sonra: Yeniden İnşa ve Umut
Cumhuriyet’in ilanıyla birlikte Manisa’da yeniden yapılanma süreci başladı.
Harabe hâline gelen mahalleler yeniden inşa edildi.
Eğitim kurumları açıldı.
Sanayi ve tarım desteklendi.
Şehrin mimari kimliği yeniden şekillendi.
Özellikle Manisa Lisesi, valilik binası, 19 Mayıs Stadyumu gibi sembol yapılar bu dönemde hayata geçirildi.
Manisa’da Kurtuluşun İzleri Bugün Nerede?
Bugün Manisa’da Kurtuluş Savaşı'na dair anılar şu yerlerde yaşatılıyor:
Milli Mücadele Anıtı (Cumhuriyet Meydanı)
8 Eylül Kurtuluş Günü Törenleri
Manisa Kent Müzesi
Eski Yangın Alanları (restore edilmiş bazı yapılar)
Her 8 Eylül’de yapılan yürüyüşler, resmi geçit törenleri ve halk etkinlikleri; kurtuluşun sadece bir tarih değil, bir bilinç olarak yaşatıldığını gösteriyor.
Manisa, Sadece Kurtulmadı; Direndi
Manisa, Kurtuluş Savaşı’nda sadece işgalden kurtulan bir şehir değil; aktif direnişin, halk iradesinin ve yeniden doğuşun sembolüdür.
Bugün Manisa’nın sokaklarında, parklarında, meydanlarında yaşatılan anılar; bu topraklarda verilen mücadelenin ne denli anlamlı ve kıymetli olduğunu hatırlatır.
Manisa, sadece küllerinden doğmadı; tarihine, toprağına ve insanına sahip çıkarak bir
